در نوامبر ۲۰۱۶ پژوهش‌گران دانشگاه استنفورد هشدار دادند که : بسیاری از دانشجویان آمریکا توانایی تشخیص “گزارش‌خبری”، “مقاله فنی” و “آگهی خبری” را از هم ندارند. این کمبود سواد رسانه‌ای می‌تواند پیامدهای ناگواری داشته باشد.چگونگی تشخیص خبر درست از نادرست را در اینجا ببینید
اگر می‌خواهید توانایی خود را در تشخیص خبر درست از شایعه و خبرهای ساختگی تقویت کنید باید این ۵ پرسش را در هنگام خواندن خبر از خود بپرسید.
۱- خبر را چه کسی نوشته است؟
در خبر درست همیشه نامی واقعی از یک خبرنگار یا روزنامه‌نگار واقعی، که قابل پیگیری باشد به عنوان مرجع و منبع خبر گفته می‌شود ولی در خبرهای ساختگی، شایعه یا تبلیغاتی، چنین چیزی وجود ندارد.
وقتی نام نویسنده یا گوینده را در خبر می‌بینید حتما بیوگرافی او را نیز دنبال کنید. این‌گونه در می‌یابید که آیا این “گزارش خبری” است و یک خبرنگار به قصد اطلاع رسانی آن را نوشته است یا یک “مقاله‌ی فنی” است که یک کارشناس مطلع از موضوع خبر، آنرا نوشته است و یا اینکه چیز دیگری از قبیل تبلیغات، شایعه و یا خبر ساختگی است!
۲- خبر چه چیزی می‌خواهد بگوید؟
خبر واقعی وقتی درباره موضوعی جنجالی باشد معمولا آنرا به نقل از منابع واقعیِ معتبر که قابل پیگیری باشند، می‌گوید. در حالی‌که خبر ساختگی منبع دروغین، آدرس اینترنتی ساختگی، عنوان کلی غیر قابل پیگیری، و یا با استناد به مطالب مشابه غلط انداز دیگر می‌گوید که با اندکی جستجو، نادرستی آن قابل تشخیص است.
۳- خبر چه زمانی منتشر شده است؟
حتما به تاریخ انتشار خبر دقت کنید اگر به کلمه‌های “خبر فوری” در خبر بر می‌خورید بیشتر دقت کنید زیرا احتمال ساختگی بودن یا تبلیغاتی بودن آن بیشتر است.
۴- خبر در کجا منتشر شده؟
خبر درست و مهم، حتما در خبرگزاری‌ها و سایت‌های مشهورِ دارای اعتبار نیز منتشر می‌شود.
اگر خبر را برای نخستین بار در شبکه‌های اجتماعی می‌بینید باید پیش از بازنشر و فرستادن آن برای دیگران، تلاش کنید تا درستی آن را بیازمایید.
۵- از خواندن خبر چه احساسی به شما دست می‌دهد؟
خبر ساختگی مثل همه تبلیغات دیگر برای برانگیختن احساس شما طراحی شده است. پس اگر با خواندن خبری بسیار ناراحت شدید، دِرَنگ کنید و نفس عمیقی بکشید. ادعایی که در خبر وجود دارد را دست کم در سه خبرگزاری و یا رسانه معتبر تحقیق کنید و سپس تصمیم بگیرید که خبر را ساختگی یا واقعی به حساب آورید. نباید همه چیز را زود باور کرد. هیچ چیزی بهتر از تفکر انتقادی در روبرو شدن با خبر نیست.
اگر ۵ پرسش بالا را در خواندن خبرها رعایت کنید به تدریج سواد رسانه‌ای خود را افزایش می‌دهید.
صميمانه از شما عزيزان تقاضا مي‌كنم، عادتِ فوروارد كردن مطالبي كه به دست‌تان مي رسد را به حداقلِ ممكن برسانيد و اگر حوصله ارزيابي مطلبي را كه قصد فوروارد كردن براي ديگران را نداريد، لطفاً ” چرخه اخبارِ نامعتبر ” را با حذف كردن آن خبر ، قطع كنيد.
– روز گذشته دوست عزيزم يك ” ويس ” را كه مدعي بود متعلق به يكي از متخصصين عفوني در استان كرمانشاه هست را براي بنده ارسال و از بنده خواست در اين مورد تحقيق كنم، چون اظهارات فرد مدعي بسيار وحشتناك بود و مي‌توانست موجي از دلهره در ميان مردم ايجاد كند، به همين خاطر بلافاصله زحمت اين بررسي را به دوست عزيزم آقاي دكتر حجت ده‌حقي كه از فعالان عرصه اجتماعي در استان كرمانشاه هستند سپردم كه ايشان ساعتي بعد به دليل آشنائي با دكتر عنوان شده، موضوع را از سوی ایشان به شدت تكذيب كردند.
– مورد ديگر اينكه يك ويدئو را در دو گروه پخش كردند و مدعي شدند، گوينده شهردار بوشهر است، بنده به مطالبي كه مطرح مي‌كردند كاري ندارم، براي من مهم اين بود كه آيا ايشان شهردار هستند يا خير ؟
بلافاصله به جناب آقاي گراوند استاندار محترم استان بوشهر منعكس کردم و ايشان فرمودند اين فرد يك رستوران‌دار است و خود را از فعالين اجتماعي مي‌داند.حال اينكه چرا اين‌گونه گوينده را تغيير مي‌دهيم ؟ بنده نمي‌دانم!
اگر توان ارزيابي نداريم از فوروارد كردن مطالب پرهيز كنيم، به خصوص “ويس”هاي ادعائي افرادِ گوناگون را كه تشخيص صحت و سقم آن نزديك به صفر است.
@staaknews
https://eghtesadezamaneh.ir/?p=2512
