سميرا امامي*

بيماري خود ايمني شرايطي است که در آن سيستم ايمني بدن شما به اشتباه به بدن شما حمله مي کند.

سيستم ايمني بدن به طور معمول از ميکروب هايي مانند باکتري ها و ويروس ها محافظت مي کند. هنگامي که اين مهاجمان خارجي را حس مي کند ، ارتش سلول هاي جنگنده را براي حمله به آنها مي فرستد.

به طور معمول ، سيستم ايمني بدن مي تواند تفاوت بين سلول هاي خارجي و سلول هاي شما را تشخيص دهد.

در يک بيماري خود ايمني ، سيستم ايمني قسمتي از بدن شما ، مانند مفاصل يا پوست شما را به عنوان بيگانه اشتباه مي گيرد. پروتئين هايي به نام اتوآنتي بادي آزاد مي کند که به سلول هاي سالم حمله مي کنند.

برخي بيماريهاي خود ايمني تنها يک اندام را هدف قرار مي دهند. ديابت نوع ۱ به لوزالمعده آسيب مي رساند. بيماريهاي ديگر مانند لوپوس اريتماتوز سيستميک (SLE) بر کل بدن تأثير مي گذارد.

چرا سيستم ايمني بدن را مورد حمله قرار مي دهد؟

پزشکان دقيقاً نمي دانند چه چيزي باعث نقص سيستم ايمني بدن مي شود. با اين حال ، برخي افراد بيشتر از ديگران به بيماري خود ايمني مبتلا مي شوند.

بر اساس يک مطالعه در سال ۲۰۱۴ ، زنان به ميزان ۲ تا ۱ در مقايسه با مردان به بيماريهاي خود ايمني مبتلا مي شوند – ۶٫۴ درصد از زنان در مقابل ۲٫۷ درصد از مردان. اغلب اين بيماري در دوران باروري يک زن (سنين ۱۵ تا ۴۴ سال) شروع مي شود.

برخي از بيماري هاي خود ايمني در گروه هاي قومي خاصي شايع تر هستند. به عنوان مثال ، لوپوس بيشتر از آفريقايي-آمريکايي ها و اسپانيايي تبارها از قفقازي ها تاثير مي گذارد.

برخي از بيماري هاي خود ايمني مانند مولتيپل اسکلروزيس و لوپوس در خانواده ها مشاهده مي شود. همه اعضاي خانواده لزوماً بيماري يکساني ندارند ، اما آنها مستعد ابتلا به يک بيماري خود ايمني هستند.

از آنجا که شيوع بيماري هاي خود ايمني در حال افزايش است ، محققان گمان مي کنند که عوامل محيطي مانند عفونت ها و قرار گرفتن در معرض مواد شيميايي يا حلال ها نيز در آن دخيل هستند.

“ رژيم غذايي غربي « يکي ديگر از عوامل خطر مشکوک براي ايجاد يک بيماري خود ايمني است. تصور مي شود که خوردن غذاهاي پرچرب ، پر قند و بسيار فرآوري شده با التهاب مرتبط است که ممکن است واکنش ايمني را ايجاد کند. با اين حال ، اين به اثبات نرسيده است.

يک مطالعه در سال ۲۰۱۵ بر نظريه ديگري به نام فرضيه بهداشت متمرکز شد. به دليل واکسن ها و ضد عفوني کننده ها ، امروزه کودکان مانند گذشته در معرض ميکروب قرار ندارند. عدم قرار گرفتن در معرض آن مي تواند سيستم ايمني بدن آنها را مستعد واکنش بيش از حد به مواد بي ضرر کند. 

خط پايين: محققان دقيقاً نمي دانند چه چيزي باعث بيماري هاي خود ايمني مي شود. ژنتيک ، رژيم غذايي ، عفونت ها و قرار گرفتن در معرض مواد شيميايي ممکن است در اين زمينه دخيل باشند.

۱۴ بيماري شايع خود ايمني

بيش از ۸۰ بيماري خود ايمني مختلف وجود دارد . در اينجا ۱۴ مورد از رايج ترين آنها ذکر شده است. 

۱٫ ديابت نوع ۱

لوزالمعده هورمون انسولين را توليد مي کند که به تنظيم سطح قند خون کمک مي کند. در ديابت نوع ۱ ، سيستم ايمني به سلول هاي توليد کننده انسولين در پانکراس حمله کرده و آنها را از بين مي برد.

نتايج قند خون بالا مي تواند منجر به آسيب رگ هاي خوني و اندام هايي مانند قلب ، کليه ها ، چشم ها و اعصاب شود.

۲٫ آرتريت روماتوئيد (RA)

در آرتريت روماتوئيد (RA) ، سيستم ايمني به مفاصل حمله مي کند. اين حمله باعث قرمزي ، گرما ، درد و سفتي مفاصل مي شود.

بر خلاف آرتروز ، که معمولاً افراد را در سنين بالاتر مبتلا مي کند ، RA مي تواند از ۳۰ سالگي يا زودتر شروع شود . 

۳٫ پسوريازيس/آرتريت پسورياتيک

سلولهاي پوست به طور معمول رشد مي کنند و سپس در مواقعي که ديگر مورد نياز نيستند ، از بين مي روند. پسوريازيس باعث تکثير سريع سلول هاي پوست مي شود. سلولهاي اضافي ايجاد مي شوند و لکه هاي قرمز ملتهب ايجاد مي کنند ، معمولاً با پوسته هاي سفيد نقره اي روي پوست ايجاد مي شود. 

تا ۳۰ درصد از افراد مبتلا به پسوريازيس نيز در مفاصل خود دچار تورم ، سفتي و درد مي شوند. به اين شکل از بيماري آرتريت پسورياتيک گفته مي شود .  

۴٫ مولتيپل اسکلروزيس

مولتيپل اسکلروزيس (MS) به غلاف ميلين ، پوشش محافظتي که سلول هاي عصبي را احاطه کرده است ، در سيستم عصبي مرکزي شما آسيب مي رساند. آسيب به غلاف ميلين سرعت انتقال پيام ها را بين مغز و نخاع شما به و از بقيه بدن شما کند مي کند.

اين آسيب مي تواند منجر به علائمي مانند بي حسي ، ضعف ، مشکلات تعادل و مشکل در راه رفتن شود. اين بيماري انواع مختلفي دارد که با سرعت هاي مختلف پيشرفت مي کند. با توجه به ۲۰۱۲ مطالعه مورد اعتماد منبع ، حدود ۵۰ درصد از افراد مبتلا به MS نياز به کمک راه رفتن در عرض ۱۵ سال پس از شروع بيماري.

۵٫ لوپوس اريتماتوز سيستميک (SLE)

اگرچه پزشکان در دهه ۱۸۰۰ براي اولين بار لوپوس را يک بيماري پوستي توصيف کردند زيرا بثورات رايجي ايجاد مي کرد ، اما شکل سيستميک که شايع ترين است ، در واقع بسياري از اندام ها از جمله مفاصل ، کليه ها ، مغز و قلب را تحت تاثير قرار مي دهد.   

درد مفاصل ، خستگي و بثورات شايع ترين علائم هستند.

۶٫ بيماري التهابي روده

بيماري التهابي روده (IBD) اصطلاحي است که براي توصيف شرايطي که باعث التهاب در ديواره روده مي شود ، به کار مي رود. هر نوع IBD بخش متفاوتي از دستگاه گوارش را تحت تأثير قرار مي دهد.

بيماري کرون مي تواند هر قسمت از دستگاه گوارش را از دهان تا مقعد ملتهب کند.

کوليت اولسراتيو فقط پوشش داخلي روده بزرگ (کولون) و راست روده را تحت تاثير قرار مي دهد .

۷٫ بيماري آديسون

بيماري آديسون بر غدد فوق کليوي تأثير مي گذارد ، که هورمون هاي کورتيزول و آلدوسترون و همچنين هورمون هاي آندروژن را توليد مي کند. داشتن مقدار کمي کورتيزول مي تواند بر نحوه استفاده و ذخيره کربوهيدرات ها و قند (گلوکز) توسط بدن تأثير بگذارد . کمبود آلدوسترون منجر به از دست دادن سديم و پتاسيم اضافي در جريان خون مي شود.

علائم شامل ضعف ، خستگي ، کاهش وزن و کاهش قند خون است.

۸٫ بيماري گريوز

بيماري گريوز به غده تيروئيد در گردن حمله مي کند و باعث توليد بيش از حد هورمون هاي خود مي شود. هورمون هاي تيروئيد مصرف انرژي بدن را که متابوليسم ناميده مي شود ، کنترل مي کنند.

مصرف بيش از حد اين هورمون ها باعث افزايش فعاليت هاي بدن شما مي شود و علائمي مانند عصبي بودن ، ضربان قلب سريع ، عدم تحمل گرما و کاهش وزن را ايجاد مي کند.

يکي از علائم بالقوه اين بيماري برجستگي چشم است که به آن اگزوفتالموس مي گويند . بر اساس مطالعه اي که در سال ۱۹۹۳ توسط Trusted Source انجام شد ، اين مي تواند به عنوان بخشي از آنچه چشم گراوز ناميده مي شود رخ دهد ، که در حدود ۳۰ درصد از افرادي که مبتلا به بيماري گريوز هستند رخ مي دهد . 

۹٫ سندرم شوگرن

اين وضعيت به غدد که باعث چرب شدن چشم و دهان مي شوند ، حمله مي کند. علائم بارز سندرم شوگرن خشکي چشم و خشکي دهان است ، اما ممکن است مفاصل يا پوست را نيز تحت تاثير قرار دهد. 

۱۰٫ تيروئيديت هاشيموتو

در تيروئيديت هاشيموتو ، توليد هورمون تيروئيد به کمبود کاهش مي يابد. علائم شامل افزايش وزن ، حساسيت به سرما ، خستگي ، ريزش مو و تورم تيروئيد ( گواتر ) است.

۱۱٫ مياستني گراويس

مياستني گراويس بر تکانه هاي عصبي تأثير مي گذارد که به مغز در کنترل ماهيچه ها کمک مي کند. هنگامي که ارتباط اعصاب به ماهيچه ها مختل مي شود ، سيگنال ها نمي توانند ماهيچه ها را به سمت انقباض سوق دهند.

شايع ترين علامت ضعف عضلاني است که با فعاليت بدتر مي شود و با استراحت بهبود مي يابد. اغلب ماهيچه هايي که حرکات چشم ، باز شدن پلک ، بلع و حرکات صورت را کنترل مي کنند ، درگير مي شوند.

۱۲٫ واسکوليت خود ايمني

واسکوليت خود ايمني زماني اتفاق مي افتد که سيستم ايمني به رگ هاي خوني حمله مي کند. التهاب ناشي از آن عروق و وريدها را باريک کرده و باعث مي شود خون کمتري در آنها جريان يابد.

۱۳٫ کم خوني خطرناک

اين وضعيت باعث کمبود پروتئين ساخته شده توسط سلولهاي پوشش معده مي شود که به عنوان عامل ذاتي شناخته مي شود و براي جذب روده باريک ويتامين B-12 از غذا مورد نياز است. بدون مقدار کافي از اين ويتامين ، فرد دچار کم خوني مي شود و توانايي بدن براي سنتز مناسب DNA تغيير مي کند. 

کم خوني خطرناک در افراد مسن بيشتر شايع است. طبق مطالعه اي در سال ۲۰۱۲ ، اين بيماري ۰٫۱ درصد از افراد را به طور کلي ، اما تقريبا ۲ درصد از افراد بالاي ۶۰ سال را تحت تاثير قرار مي دهد. 

۱۴٫ بيماري سلياک

افراد مبتلا به بيماري سلياک نمي توانند غذاهاي حاوي گلوتن ، پروتئيني که در گندم ، چاودار و ساير محصولات غلات وجود دارد ، بخورند. هنگامي که گلوتن در روده کوچک است ، سيستم ايمني به اين قسمت از دستگاه گوارش حمله کرده و باعث التهاب مي شود. 

يک مطالعه معتبر در سال ۲۰۱۵ نشان مي دهد  که بيماري سلياک حدود ۱ درصد از مردم در ايالات متحده را تحت تاثير قرار مي دهد. تعداد بيشتري از مردم حساسيت به گلوتن را گزارش کرده اند ، که يک بيماري خود ايمني نيست ، اما مي تواند علائم مشابهي مانند اسهال و درد شکم داشته باشد.

*کارشناس ارشد ايمني شناسي پزشکي