اقتصاد زمانه : مردی ۵۰ ساله با ساک ورزشی بر روی دوش، سه جفت جوراب مردانه و یک بسته خالی قرص در دست وارد اتوبوس می‌شود، سرش را کمی تکان می‌دهد و می‌گوید: دچار بیماری صرع است و هر روز در اتوبوس‌های خط ولیعصر دستفروشی می‌کرد اما دیگر درآمدش کفاف زندگی او را نمی‌دهد و حال تکدی‌گری می‌کند.
این مرد خود را در اتوبوس های پر ازدحام خط ولیعصر تهران جا می دهد و با عجز، ناله و سوگند به مقدسات با برانگیختن احساسات و عواطف زنان از آنها پول می گیرد و بعد از سه یا چهار ایستگاه در یکی از ایستگاه ها پیاده و بی درنگ سوار بر اتوبوس بعدی می شود و به این داستان پرتکرار ادامه می دهد.
مردی قوی هیکل دیگری همچون این مرد ۵۰ ساله، در اتوبوس های خط ولیعصر که بزرگترین خیابان خاورمیانه و همیشه مملو از مسافر است، با در دست داشتن نتیجه چند آزمایش بیمارستانی، با صدای بلند و گوش خراش ادعا می کند دختر وی به سرطان خون مبتلا شده و با وجود اینکه او در گذشته قهرمان یکی از رشته های ورزشی بوده، در پرداخت هزینه های درمان دخترش ناتوان است و با واسطه قرار دادن ائمه اطهار (ع) از مردم استمداد می طلبد.
اینها مشتی از خروار متکدیان پایتخت است که در جای جای شهر و حتی وسائل نقلیه عمومی با قرار گرفتن سر چهار راه ها و پاک کردن شیشه ماشین ها، به بهانه هایی نظیر نداشتن پول برای خرید دارو، مسافر بودن و نداشتن پول برای بازگشت به محل زندگی، بیماری های سخت درمان، همراه آوردن نوزاد یا کودک برای برانگیختن عواطف و استفاده از کودکان برای سد کردن راه مردم، گدایی می کنند.
پدیده تکدی گری از جمله معضلات امروز جوامع شهری بشمار می‌رود؛ معضلی که تاکنون آن‌گونه که شایسته است اقدام اساسی برای رفع و یا کاهش آن صورت نگرفته و هرروز به‌ اشکال مختلف شاهد گسترش این پدیده نامیمون هستیم.

جمع‌آوری متکدیان در گیرودار کاغذبازی
یک روانشناس، آسیب شناس و رفتارشناس اجتماعی در این خصوص گفت: جمع‌آوری متکدیان از سطح شهر با وجود گذشت سال‌ها، هنوز هم به سرانجام نرسیده است و هر یک از دستگاه‌های متولی، هنگام عمل به وظایف‌شان، درگیر و دار هزارتوی کاغذبازی‌های روزمره خود، این حکایت ادامه‌دار را به بن‌بست کشانده‌اند.
دکتر مجید ابهری روانشناس، آسیب شناس و رفتارشناس اجتماعی: جمع‌آوری متکدیان از سطح شهر با وجود گذشت سال‌ها، هنوز هم به سرانجام نرسیده است و هر یک از دستگاه‌های متولی، هنگام عمل به وظایف‌شان، درگیر و دار هزارتوی کاغذبازی‌های روزمره خود، این حکایت ادامه‌دار را به بن‌بست کشانده‌اند.
دکتر مجید ابهری افزود: در این میان، هنوز هم متکدیان زیادی در خیابان‌ها و اماکن عمومی شهر، پیش چشم شهروندان و مسئولان به تکدیگری مشغولند و چهره شهر را مخدوش کرده‌اند؛ در اشکال مختلف و با توسل به شیوه‌های گوناگون راه را بر مردم می‌بندند و با نگاه‌های ملتمسانه به‌دنبال جلب حس ترحم هستند.
وی ادامه داد: داستان پرتکرار متکدیان پایتخت در کلاف سردرگم کاغذبازی‌ها و شانه خالی‌کردن‌های متولیانش گم شده است و هیچ‌یک از سازمان‌های مربوط به درستی به وظیفه‌ خود عمل نکرده اند.
این روانشناس، آسیب شناس و رفتارشناس اجتماعی با بیان اینکه گدایی زنان و کودکان از زشت ترین و آزار دهنده ترین اشکال تکدی گری است، گفت: گاهی دختران جوان که ازدواج نکرده اند، کودکان شیرخوار در آغوش می گیرند و به گدایی مشغول می شوند.
وی ادامه داد: گفته می شود که این کودکان کرایه ای هستند و پدر و مادرشان آنها را با قیمت های مختلف اجاره می دهند و اگر معایب فیزیکی داشته باشند کرایه آنها بلاتر است.
دکتر ابهری افزود: اگر دقت کرده باشید اکثر این کودکان هنگام گدایی در کف پیاده رو به خواب عمیق رفته اند و علت آن خوراندن مسکن های قوی به این کودکان نگونبخت هنگام صبح و آوردن به محل کار است؛ چراکه اگر این کودکان بیدار باشند یا گریه می کنند و یا چیزی طلب می کنند.
به گفته وی همچنین متکدیانی که از لحاظ جسمی سالم هستند با کمک گریمورهایی خود را نابینا، علیل یا چلاق نشان می دهند تا از احساسات مردم بیشتر سوء استفاده کنند.
این روانشناس و آسیب شناس اجتماعی توضیح داد: در این میان گروهی نیز که تازه از زندان مرخص شده اند و پولی برای رفتن نزد خانواده خود ندارند، به بهانه اینکه پول گم کرده یا کیف پول آنها را جیب بر زده است از مردم گدایی می کنند.
دکتر ابهری ادامه داد: برخی از افراد هم به بهانه هایی نظیر فروش فال، نوار چسب، لوح فشرده، شیشه پاک کن و گلفروش از مردم گدایی می کنند که این افراد جز طبقه خاصی هستند و درآمد آنها در طول روز از یک کارمند بسیار بیشتر است.
وی در خصوص تعداد متکدیان در پایتخت نیز توضیح داد: هیچ سازمان و فردی آمار منطقی و درست از گدایان ندارد چراکه این افراد بطور فصلی گدایی می کنند یعنی زمستان ها در جنوب کشور و بندرعباس حضور دارند، تابستان ها در شمال و حاشیه دریای خزر و در بهار در شیراز اصفهان و شهرهای گردشگری به کار خود مشغولند و گدایی برای آنها هم سیر و سیاحت و هم کاسبی است.
این روانشناس، آسیب شناس و رفتار شناس اجتماعی گفت: کارآموزی و اشتغال زایی برای گدایانی که به دنبال تکدی هستند و از انرژی و سلامت کامل برخوردارند اصلی ترین راه مقابله با این آسیب اجتماعی است.

متکدیان تهران از گدایی دست بر نمی‌دارند
استاندار تهران: هرچند دولت اعلام کرد از خانواده کودکان متکدی حمایت و برای آنها مقرری تعیین می‌کند اما رقم‌هایی که از محل تکدی‌گری نصیب آنها می‌شود بالاتر است و به همین دلیل بار دیگر به این کار باز می‌گردند.
استاندار تهران نیز در خصوص متکدیان پایتخت گفت: درآمد بالای متکدیان تهران مانع کنار گذاشتن گدایی آنها می شود.
انوشیروان محسنی بندپی افزود: هرچند دولت اعلام کرده است که از خانواده کودکان متکدی حمایت و برای آنها مقرری تعیین می‌کند اما رقم‌هایی که از محل تکدی‌گری نصیب آنها می‌شود بالاتر است به همین دلیل این افراد با وجود برخورد و جمع آوری، بار دیگر به این کار باز می‌گردند.
وی در خصوص میزان کمک مردم تهران به متکدیان نیز بیان داشت: بهزیستی در این خصوص پاسخی روشن‌تر خواهد داشت چرا که این نهاد به طور مستقیم با متکدیان در ارتباط است.

بازگشت متکدیان خارجی به کشورهای خود
فرماندار تهران نیز با بیان اینکه سفرای کشورهای همسایه برای جمع‌آوری کودکان و متکدیان خارجی حاضر در سطح پایتخت قول همکاری داده‌اند، گفت: کودکان و متکدیان خارجی پس از جمع‌آوری در لب مرز تحویل کشور مبدا می‌شوند.
عیسی فرهادی افزود: به دنبال این هستیم که با همکاری سفرا، این متکدیان و کودکان کار و خیابانی را جمع آوری کنیم و به لب مرز ببریم و تحویل کشور مبدا دهیم.
وی توضیح داد: نگهداری کودکان و نوجوانان که زیر ۱۸ سال هستد در اردوگاه ها منع بین المللی دارد و اگر با پدر و مادرشان هم در این کمپ ها نگهداری شوند، هزینه بالایی به دولت تحمیل می شود.
فرماندار تهران با بیان اینکه ۱۰ سال قبل، اتباع خارجی تکدی گری را عیب می دانستند، گفت: اکنون قبح این قضیه شکسته شده است در حالی که آنان برای کار و نه تکدیگری به ایران آمده اند.
فرماندار تهران: سال ۱۳۹۸ با دستور انوشیروان محسنی بندپی استاندار تهران، طرح جمع آوری کودکان کار و خیابانی از سر چهارراه های تهران با فرماندهی فرمانداری و همکاری بهزیستی و شهرداری، اجرا و طی آن نزدیک به ۴۰۰ کودک جمع آوری و از نظر سلامت غربال شدند.
فرهادی اظهار داشت: ورود این اتباع به خیابان های تهران و سایر کلانشهرها برای تکدی گری قابل قبول نیست و با اصول و قوانین ما سازگاری ندارد.
وی به اجرای طرح جمع آوری کودکان کار و خیابانی در تابستان ۱۳۹۸ اشاره و خاطرنشان کرد: در این طرح طی ۴۰ روز همه خیابان های پایتخت از حضور این کودکان که ۸۰ درصد آنان را متکدیان و کودکان اتباع تشکیل می دادند، خالی شد.
فرهادی اعلام کرد: اکنون با سفرای کشورهای همسایه که بیشترین تعداد متکدیان و کودکان کار را در پایتخت دارند، صحبت و آمار آنان را ارائه کرده ایم و سفرا نیز مساله را پذیرفته اند.
وی بیان کرد: هدف از ساماندهی کودکان کار و متکدی جمع آوری آنان به دست شهرداری و بهزیستی نیست، بلکه جلوگیری از تکدی‌گری آنان در این شهر است.
فرهادی با اشاره به جمع آوری ۴۰۰ کودک در طرح جمع آوری سال گذشته، ادامه داد: در زمان اجرای این طرح، کودکان تحویل خانواده هایشان شدند و اتباع متوجه شدند که مقابله با این بحث جدی است.
فرماندار تهران گفت: شهروندان نیز باید برای موفقیت در مقابله با حضور این متکدیان و کودکان همکاری لازم را داشته باشند و از پرداختن وجه و خرید کردن از آنان خودداری کنند.
فرهادی با اشاره به ارائه گزارش جمع آوری و نتیجه طرح غربالگری سلامت و وضعیت کار این کودکان به سفرای کشورهای مبدا، تاکید کرد: شهروندان نیز باید برای موفقیت در مقابله با حضور این متکدیان و کودکان، همکاری لازم را داشته باشند و از پرداختن وجه و خرید کردن از آنان خودداری کنند.
به گفته وی سال ۱۳۹۸ با دستور انوشیروان محسنی بندپی استاندار تهران، طرح جمع آوری کودکان کار و خیابانی از سر چهارراه های تهران با فرماندهی فرمانداری و همکاری بهزیستی و شهرداری، اجرا و طی آن نزدیک به ۴۰۰ کودک جمع آوری و از نظر سلامت غربال شدند.

متکدیان حرفه‌ای زیر پوشش نهادهای حمایتی نمی‌روند
مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران نیز در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به اینکه درآمد اغلب متکدیان حرفه ای از مستمری نهادهای حمایتی بسیار بیشتر است، آنها تمایل ندارند زیر پوشش این نهادها قرار بگیرند و دست از گدایی بردارند.
سید مالک حسینی افزود: تا قبل از شیوع ویروس کرونا هر ماه ۱۵۰ متکدی از سطح تهران جذب می‌شد که از این تعداد ٢٠ تا ٣٠ نفر آنها متکدی حرفه ای بودند.
«هر شخصی که تکدی یا کلاشی را پیشه خود قرار داده باشد و از این راه امرار معاش کند، به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالی مرتکب عمل فوق شود، علاوه بر مجازات مذکور همه اموالی که از طریق تکدی‌گری به دست آورده است، مصادره خواهد شد.»
وی با بیان اینکه براساس مصوبه شورای عالی اداری در سال ۱۳۷۸ تکلیف جذب و کمک به ساماندهی متکدیان حرفه ای با تامین زیرساخت لازم، بر عهده شهرداری و تشخیص متکدیان نیازمند از متکدیان حرفه ای بر عهده دستگاه قضایی است، ادامه داد: طبق رویه قاضی براساس ادله و شواهد برای این افراد حکم صادر می‌کند.
به گفته حسینی، مواد ۷۱۲ و ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی موضوع تکدی‌گری را جرم شمرده و مجازات‌هایی را برای افرادی که به آن اقدام می‌کنند، پیش بینی کرده است.
قانونگذار در ماده ۷۱۲ قانون مجازات اسلامی درباره تکدی‌گری به وضوح اعلام می‌کند: «هر شخصی که تکدی یا کلاشی را پیشه خود قرار داده باشد و از این راه امرار معاش کند، به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالی مرتکب عمل فوق شود، علاوه بر مجازات مذکور همه اموالی که از طریق تکدی‌گری به دست آورده است، مصادره خواهد شد.»
وی با بیان اینکه در ماده ۷۱۳ نیز مجازات هایی برای افرادی که از محجوران مانند کودکان به عنوان وسیله ای برای تکدی گری استفاده می کنند مجازات هایی در نظر گرفته شده است، ادامه داد: هرچند تکدی‌گری جرم انگاری شده، این مجازات‌ها بازدارندگی لازم را ندارند و در عمل نتوانسته اند منجر به کاهش این آسیب اجتماعی شود.
حسینی اذعان داشت: ٣٠ تا ۴۵ واحد در قالب گشت فوریت های اجتماعی به صورت شبانه روزی از سوی سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران، کار رصد و جذب افراد نیازمند به سرپناه و مظنون به تکدی گری را انجام میدهند که تعداد این گشت ها در فصول سرد سال افزایش می یابد.
مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران گفت: از امسال نیز در هر یک از مناطق ٢٢ گانه تهران یک واحد گشت فوریت اجتماعی به این شبکه نظارت و جذب افراد گروه هدف سازمان اضافه شد.
حسینی توضیح داد: متکدیان و بی خانمان ها از طریق مشاهده نیروهای گشت فوریت های اجتماعی و یا تماس مردم با سامانه ١٣٧ جذب و غیر از افرادی که شرایط نگهداری در مددسراها را دارند سایر افرادی که شرایط جسمی مناسبی نداشته یا به عنوان متکدی جذب می شوند به ۲ سامان سرا منتقل می شوند.
وی اضافه کرد: بر همین اساس مردان به سامان سرای خاورشهر و زنان به سامان سرای لویزان با مجموع ظرفیت بیش از ۳۵۰ نفر انتقال داده می شوند.
مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران: از امسال نیز در هر یک از مناطق ٢٢ گانه تهران یک واحد گشت فوریت اجتماعی به این شبکه نظارت و جذب افراد گروه هدف سازمان اضافه شد.
حسینی با بیان اینکه در هر واحد گشت اجتماعی یک مددکار وجود دارد که از متکدیان اطلاعات هویتی آنها را دریافت می‌کند، افزود: اما بیشتر این افراد مدارک هویتی ارائه نمی دهند و خود را با نام های جعلی معرفی می کنند و این موضوع کار را برای ما سخت می‌کند و نمی توانیم از نهادهای حمایتی استعلام بگیریم که آیا این افراد نیازمند واقعی یا متکدی حرفه ای هستند.
مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران افزود: اگر این افراد نیازمند باشند و از ما درخواست کمک کنند ما از طریق کمک های مردمی به آنها یاری می دهیم و آنها را برای زیر پوشش قرار گرفتن به سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) معرفی می کنیم .
حسینی با بیان اینکه برای متکدیان بعد از صدور حکم از سوی مراجع قضایی تصمیم گیری می شود، اضافه کرد: نیازمندان برای زیر پوشش قرار گرفتن به بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) معرفی و برای متکدیان حرفه ای نیز طبق قانون مجازات در نظر گرفته می شود.
به گفته حسینی سال گذشته ١٠ هزار و ۵۰۰ واحد گشت برای بررسی تماس های مردمی در راستای کمک به آسیب دیدگان اجتماعی به مکان های گزارش شده مراجعه کردند.
مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران افزود: ٢٠ مددسرا در سطح تهران برای بی خانمان ها در نظر گرفته شده است که سال گذشته در پیک مراجعه تا روزی ٢ هزار و ٣٠٠ نفر در این مراکز ساماندهی شدند و خدمات کامل و رایگان اقامتی و مراقبتی دریافت کردند.
وی اضافه کرد: در کل بیش از چهار هزار و ۵۰۰ فرد بی خانمان در طول سال برای یک روز و یا تمام طول سال مهمان ما در مددسرا ها بوده اند.
حسینی با بیان اینکه در مددسراها با چالش جدی برای نگهداشتن افراد مواجه هستیم، تاکید کرد: سال گذشته در برخی شب ها تا نزدیک به هزار نفر در مددسرای خاوران اسکان یافتند و با توجه به گسترش ویروس کرونا از سال گذشته برای حفظ سلامت افراد سعی کردیم با موافقت قاضی، برخی از متکدیانی که دارای خانه هستند را به منزل خود بفرستیم تا فضا برای افراد بی خانمان و بی سرپناه فراهم شود.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا متکدیان از سطح اتوبوس ها و مترو جمع آوری نمی شوند نیز گفت: تهران شهری با ۷۵۴ کیلومتر مربع وسعت با مجموع متعددی از بناها، ساختمان ها و شبکه وسیع حمل و نقل عمومی است، لذا نظارت متمرکز بر تمام آنها غیرممکن است و اگر از سوی مردم در این خصوص با سامانه ١٣٧ تماس گرفته شود ما با مسئولان سازمان اتوبوسرانی و مترو برای ساماندهی این افراد هماهنگ می کنیم.
کمک به یک متکدی، به منزله ترغیب او به یک ناهنجاری اجتماعی است و مردم باید بدانند وقتی به یک متکدی کمک می‌کنند، در واقع متکدی را تشویق به شکستن عزت‌نفس خود در کسب درآمد غلط می‌کنند؛ بنابراین مقصر اصلی این پدیده شهروندانی هستند که از نظر عاطفی دچار ضعف هستند و در برابر دست درازی متکدیان به اموالشان نمی‌توانند نه بگویند.
وی گفت: گسترش آسیب های اجتماعی رابطه مستقیمی با وضعیت اقتصادی دارد و هر چه شرایط اقتصادی کشور سخت تر شود متکدیان نیز افزایش می یابند.
حسینی با بیان اینکه از همه نقاط ایران برای تکدی گری به تهران می آیند، افزود: به طور منطقی هر جا شرایط اقتصادی بهتر باشد میزان مهاجرت افراد به آنجا بیشتر می شود.
وی در پاسخ به این پرسش که تاکنون چه اقدامات فرهنگی در زمینه مبارزه و کاهش تکدیگری انجام شده نیز گفت: در چهار سال گذشته هفت هزار کارگاه آموزشی در محلات و ۵۰۰ اجرای نمایش خیابانی در خصوص اطلاع رسانی به مردم در مواجه با گدایان اجرا شده است.
حسینی با بیان اینکه مسئولیت ساماندهی متکدیان به طور مشخص به هیچ یک از ارگان ها و سازمان ها واگذار نشده است، افزود: در این خصوص برخی مسئولیت ها بین فرمانداری، بهزیستی و شهرداری تقسیم است، اما همدلی خاصی وجود ندارد.
وی ادامه داد: اگر دولتمردان به فکر حل این مسئله هستند باید یکی از ارگان ها به عنوان متولی در نظر گرفته شود و بودجه ای برای توانمندسازی این افراد اختصاص یابد.
به گزارش ایرنا، کمک به یک متکدی، به منزله ترغیب او به یک ناهنجاری اجتماعی است و مردم باید بدانند وقتی به یک متکدی کمک می‌کنند، در واقع متکدی را تشویق به شکستن عزت‌نفس خود در کسب درآمد غلط می‌کنند؛ بنابراین مقصر اصلی این پدیده شهروندانی هستند که از نظر عاطفی دچار ضعف هستند و در برابر دست درازی متکدیان به اموالشان نمی‌توانند نه بگویند.