به گزارش کالاخبر به نقل از اکوایران،تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی، در هر سطح و اندازه‌ای، بدون وجود یک بازار اولیه کارآمد عملاً امکان‌پذیر نیست؛ بازاری که بتواند منابع را به‌صورت مستقیم به سمت پروژه‌ها و کسب‌وکارها هدایت کند و موتور محرک سرمایه‌گذاری در اقتصاد باشد. اما واقعیت این است که بازار اولیه به‌تنهایی نمی‌تواند بار سنگین تأمین مالی پایدار را به دوش بکشد. برای تکمیل این چرخه، وجود یک بازار ثانویه پویا و ابزارهای نوین مالی ضروری است. این بازار می‌تواند نقدشوندگی را تضمین کند، ریسک را کاهش دهد و مسیر دسترسی فعالان اقتصادی به سرمایه در گردش را هموار سازد.

ضرورت عرضه ابزارهای نوین تامین مالی

در سال‌های اخیر، محدودیت‌های اعتباری سیستم بانکی و نرخ‌های بالای تسهیلات فشار جدی بر بنگاه‌های کوچک و متوسط وارد کرده است؛ بنگاه‌هایی که شاید بخش بزرگی از سهم اشتغال صنعتی کشور را به‌عهده دارند و هرگونه اختلال در تأمین مالی آن‌ها مستقیماً به رکود تولید و کاهش اشتغال منجر می‌شود. درست در همین نقطه است که بازار سرمایه و به‌ویژه بورس کالای ایران به صحنه می‌آید و با ابزارهایی نوآورانه مانند گواهی سپرده کالایی، عرضه‌های اعتباری و به‌زودی گواهی سپرده ارز، پنجره‌ای شفاف و رقابتی را پیش روی تولیدکنندگان قرار می‌دهد.

سیاست‌گذاران اقتصادی نیز بارها بر این رویکرد تاکید کرده‌اند. وزیر اقتصاد و سایر مقامات مرتبط، توسعه تأمین مالی از مسیر بازار سرمایه با هدف هدایت بنگاه‌های بزرگ به این بازار و آزادسازی منابع بانکی برای کسب‌وکارهای خرد را جزو سیاست‌های اصلی دولت عنوان کرده‌اند. همین تأکیدهای مکرر، ضرورت بررسی ظرفیت‌های بورس کالا در حمایت از تولید و رفع نیازهای سرمایه در گردش بنگاه‌های کوچک و متوسط را بیش از پیش به رخ می‌کشد.

در امتداد این رویکرد، سیدعلی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد در «سومین همایش برترین‌های بورس کالای ایران» بار دیگر بر ضرورت سوق دادن بنگاه‌های بزرگ به سمت بازار سرمایه تأکید کرد. او با اشاره به تجربه کشورهای توسعه‌یافته توضیح داد که در این اقتصادها، شرکت‌های بزرگ بخش عمده نیازهای مالی خود را از بازار سرمایه تأمین می‌کنند؛ به این ترتیب، منابع شبکه بانکی برای حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط آزاد می‌شود و نظام تأمین مالی کشور به سمت کارآیی بیشتر حرکت می‌کند.

چه ابزارهایی در صف عرضه قرار دارند؟

وزیر اقتصاد در همین سخنرانی، از برنامه‌های جدید وزارت اقتصاد برای توسعه ابزارهای مالی در بورس کالا خبر داد. ابزارهایی که هدف آن‌ها نه‌تنها ایجاد مسیرهای تازه برای تأمین مالی بنگاه‌های بزرگ است؛ بلکه افزایش دسترسی واحدهای خرد به سرمایه در گردش نیز در اولویت قرار دارد. در این میان، «گواهی سپرده کالایی» همچنان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای تأمین مالی مبتنی بر دارایی در کانون توجه است. هم‌زمان، توسعه «عرضه‌های اعتباری» و همچنین برنامه‌ریزی برای رونمایی از ابزار جدید «گواهی سپرده ارز» در دستور کار قرار گرفته؛ ابزاری که بنا به وعده سیاست‌گذار، می‌تواند بازیگر جدیدی در جذب نقدینگی و افزایش سهم بازار سرمایه از تأمین مالی تولید باشد.

چرا در دوره پساجنگ بورس کالا بستر مناسب‌تری برای تأمین مالی است؟

در شرایطی که اقتصاد ایران پس از دوره جنگ اخیر دچار چالش‌های جدی شده، بسیاری از تحلیلگران معتقدند مسیر خروج از این وضعیت تنها با بازسازی ظرفیت تولید و تقویت بنگاه‌های کوچک و متوسط میسر خواهد بود. بنگاه‌هایی که ستون فقرات اشتغال و ارزش‌افزوده در اقتصاد ایران را تشکیل می‌دهند، اما بیش از هر زمان دیگری با تنگنای نقدینگی مواجه‌اند.

بورس کالا با ابزارهایی مانند گواهی سپرده کالایی، عرضه‌های اعتباری و به‌زودی گواهی سپرده ارز، امکان تأمین مالی مبتنی بر دارایی را فراهم می‌کند؛ روشی که بدون افزایش وابستگی به بدهی بانکی، نقدینگی فوری و شفاف را در اختیار واحدهای تولیدی قرار می‌دهد. برای مثال، یک تولیدکننده می‌تواند محصول خود را در انبارهای بورسی ذخیره کند و بلافاصله از محل فروش گواهی، سرمایه مورد نیاز برای ادامه فرآیند تولید را تامین کند. همچنین، امکان استفاده از این گواهی‌ها به‌عنوان وثیقه، مسیر دریافت تسهیلات بانکی را نیز منطقی‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌سازد.

شفافیت معاملات در الویت اول

از سوی دیگر، شفافیت قیمتی در معاملات بورس کالا موجب می‌شود بنگاه‌های خرد بتوانند مواد اولیه را با قیمت‌های رقابتی تهیه کنند و ریسک نوسان‌های قیمتی را نیز از طریق ابزارهای پوشش ریسک کنترل نمایند. این مزایا دقیقاً همان ویژگی‌هایی هستند که اقتصاد در مرحله ریکاوری به آن نیاز دارد؛ یعنی کاهش هزینه، افزایش دسترسی به مالی و بهبود رقابت‌پذیری تولیدکنندگان در بازار.

با وجود برخی چالش‌ها نظیر ضعف آگاهی از ابزارهای بورسی یا محدودیت زیرساخت‌های انبارداری در مناطق دور از مرکز، واقعیت این است که پتانسیل بورس کالا برای حمایت از تولید در دوره پساجنگ بیش از هر زمان دیگری حیاتی شده است. گسترش انبارهای مورد تأیید، دیجیتالی‌سازی فرآیندها و توسعه همکاری با بانک‌ها می‌تواند مسیر اتصال بنگاه‌های کوچک و متوسط به این ابزارها را تسهیل کند.

به‌بیان دیگر، بورس کالا اکنون می‌تواند پیشران اصلی تجهیز مالی واحدهای تولیدی کوچک و متوسط باشد؛ نقشی که اگر با سیاست‌های حمایتی درست همراه شود، می‌تواند یکی از کلیدهای خروج اقتصاد ایران از رکود و ورود به دوره رشد باثبات و پایدار باشد.