سميرا امامي

قارچ سياه نوعي بيماري عفوني است که عامل آن نوعي قارچ تحت عنوان موکورمايکوز مي باشد. اين قارچ عمدتاً درون خاک و توده هاي پوسيده گياهان و اجساد برخي از حيوانات وجود دارد و عمدتاً از طريق تنفس و در درجه دوم از طريق تماس پوستي (در شرايطي که پوست آسيب ديده باشد) با هاگ هاي قارچ انتقال مي يابد.اين نوع قارچ همواره در محيط زندگي انسان ها وجود دارد امّا سيستم ايمني سالم از ايجاد بيماري توسط اين قارچ جلوگيري مي کند. در واقع اين قارچ يک عامل فرصت طلب محسوب مي شود و در بدن افراد دچار نقص ايمني قادر به ايجاد بيماري مي باشد.

افرادي که بيشتر از ديگران مستعد ابتلا به قارچ سياه مي باشند عبارتند از:

بيماران مبتلا به ديابت کنترل نشده

مبتلايان به سرطان و انواع بدخيمي ها

افراد تحت پيوند مغز استخوان يا پيوند عضو

مبتلايان به HIV

افراد دچار سوء تغذيه شديد

افراد با سوختگي هاي شديد

افراد تحت درمان طولاني مدت با داروهاي سرکوب کننده سيستم ايمني (کورتيکواستروئيدها)

تظاهرات باليني قارچ سياه:

قارچ سياه عمدتاً سبب درگيري مخاط بيني، سينوس ها، کره چشم، ريه ها، پوست، دستگاه گوارش و مغز مي شود. در صورتي که اين قارچ ريه را درگير کند، تظاهرات باليني بيماري به صورت تب، سرفه، خلط خوني، تنگي نفس و درد قفسه سينه بروز مي يابد و در صورتي که سينوس ها و بيني و چشم را درگير کند موجب ايجادعلايم سينوزيتي، ايجاد ضايعات سياه رنگ روي بيني يا داخل دهان، درد و تورم چشم، تاري ديد و نابينايي مي گردد. درگيري سيستم گوارش معمولاً با علايمي از قبيل حالت تهوع، استفراغ، شکم درد و خونريزي از دستگاه گوارش و درگيري پوست معمولاً با علايمي مانند تاول، قرمزي و تورم همراه مي باشد.

اين قارچ در صورت به موقع درمان نشدن سبب آسيب بافتي و سياه شدن بافت درگير شده مي شود که در نهايت بايد توسط جراح از بدن خارج شود تا از انتشار عفونت به مغز و مرگ جلوگيري شود.

تشخيص و درمان:

تشخيص اين بيماري توسط بيوپسي و بافت برداري انجام مي شود و با استفاده از سي تي اسکن مي توان ميزان گسترش بيماري را تعيين کرد.

تشخيص زودهنگام اين بيماري و شروع درمان مي تواند به جلوگيري از آسيب بافتي کمک کند.تجويز داروي آمفوتريسين B تنها راه درمان اين بيماري مي باشد.

علت شيوع اين بيماري در دوران شيوع بيماري کرونا:

در حال حاضر در بيماران مبتلا به فرم هاي شديد کوويد ۱۹ با تجويزداروهاي کورتيکواستروئيدي سعي مي گردد تا از ميزان التهاب ريه و طوفان سايتوکايني که در بدن بيمار رخ داده کاسته شود، که اين امر موجب تضعيف سيستم دفاعي بدن و از طرفي موجب افزايش سطح قند خون مي گردد و بدين ترتيب محيط مناسبي براي رشد قارچ ها فراهم مي گردد.

بنا به گزارش هاي ثبت شده در کشورهند، در حال حاضر دست کم ۳۰۰۰۰ بيمار مبتلا به اين عفونت در اين کشور شناسائي شده است. يکي از دلايل شيوع بالاي اين عفونت در اين کشور تجويز بيش از حد داروهاي استروئيدي توسط پزشکان جهت درمان بيماران کرونايي بوده است. همچنين نرخ ابتلا به ديابت نيز در کشور هند بالا مي باشد. مجموع اين عوامل سبب شده که نرخ ابتلا به قارچ سياه در کشور هند افزايش بي سابقه اي يابد.

همزمان با افزايش آمار مبتلايان در موج پنجم شيوع کرونا در ايران، مقامات بهداشتي نسبت به افزايش آمار ابتلا به عفونت قارچ سياه در بيماران کرونايي در برخي استان ها از جمله تهران، مازندران، اصفهان و مشهد هشدار داده اند.

اقدامات پيشگيرانه:

لازم به ذکر است که بيماري قارچ سياه واگيردار نيست. به منظور جلوگيري از ابتلا به اين بيماري ميبايست اقدامات پيشگيرانه اي اتخاذ گردد که عبارتند از:

استفاده از ماسک N95 در مناطق پر از گرد و غبار

پوشيدن دستکش، جوراب و کفش مناسب به هنگام انجام فعاليت هايي که با خاک يا کود در ارتباط است (مانند باغباني)

شستشوي مرتب دست ها با آب و صابون

سميرا امامي

کارشناس ارشد ايمني شناسي پزشکي